The Foundation of the GOCMV (est. 1897)

The Foundation of the GOCMV (est. 1897)

(Scroll down for the Greek version: Η ίδρυση της ΕΟΚΜΒ)

ENGLISH

The formation of Greek communities in Australia echoes familiar patterns of migration followed by Greek nationals for centuries. Although records indicate that the Greek Orthodox Community of Melbourne and Victoria (GOCMV) was established in 1897 evidence suggests that for years prior to this date, the Greeks of Victoria acted in a coordinated manner.

In 1851 when gold was discovered in Victoria the promise of new wealth brought people to Australia from all over the world. Amongst this wave of immigration was a small community of Greek settlers ready to find their fortune. According to one of the first censuses conducted in Victoria in 1854, sixty-five men of the Greek Orthodox Church resided in the new colony.

The first wave of Greek migrants lived the “Eldorado” mentality in their quest for wealth, doing what they could to find prosperity. The majority of these Greeks had signed agreements with shipping owners based in the ports of England and received their seaman’s ticket as a way of traveling to the new country. They were classified as Ordinary Seaman, condemned to work long and hard at the hands of taskmasters who were able to exploit them for their own gain.

The desire to escape their torment in order to seek a better lifestyle sparked the idea to escape to the recently discovered goldfields of Victoria. It was those Seamen who formed the first cohesive Greek community in Australia, travelling throughout the goldfields in search of prosperity. Living together in harsh conditions they established a strong sense of mateship and solidarity. Their closeness heightened at times of tragedy such as mining accidents or deaths, which occurred frequently under their horrendous working conditions.

In essence, it was the idea of a community spirit that identified these transient migrants. A lot of early Greek settlers remained within the colony by virtue of marriage whilst others established small businesses to take advantage of the unprecedented economic prosperity bestowed by the discovery of gold.

Although no official organisation was established during the early first wave of Greek migration, distinct groups began to emerge during this period.

The main group of Greeks that established themselves in regional Victoria were those fossicking and digging for gold within the goldfields; a second group of fishermen had established themselves in the Peninsula district by the early 1870s and third group of Greeks, some former miners, resided within what is known today as the CBD of Melbourne as small business owners.

Early documents show that in 1867 a Greek Orthodox Priest visited the Colony of Victoria with the apostolic mission to collect funds for Orthodox Charitable institutions based in Jerusalem under the auspices of the Patriarch of Jerusalem. The passenger list for the “Geelong” in August 1867 clearly indicates that “a Greek priest” was amongst those passengers to enter Port Phillip.

The priest, Father Christopher, took up residence in Melbourne, and as the Argus newspaper noted on the 30^th September 1867:

“The Rev. Father Christopher, a priest of the Orthodox Eastern Church arrived in this colony, chiefly to solicit aid on behalf of a mission establishment in Jerusalem with which he is connected, and to which he proposed to return on the termination of his visit to Australia. His testimonials have been examined by those competent to judge, both in India and here, and pronounced satisfactory”

In the following months, a series of appeals for monetary assistance appeared in the Argus informing readers of Father Christopher’s mission and appealing to benefactors. An account was opened at the National Bank of Australasia to collect all funds raised.

Father Christopher resided at the Chusan Hotel at Sandridge, which was owned by Andreas Lagogiannis, an early Greek resident of the Colony from the City of Patra (located on Nott St. Port Melbourne). Towards the end of 1867 he departed Melbourne and took up temporary residency in Claremont Queensland.

Despite this there was very little advancement in establishing a Greek representative organisation until the early 1890s. During this period the Greek residents of Melbourne were advocating the establishment of a Greek Orthodox Church and subsequently an organisation that would advance their religious needs.

The Sydney Morning Herald in an article entitled ‘The Greek Church – Melbourne’ noted:

‘‘The Minister of Lands has received a letter signed by three Consuls of Russia, Serbia, and Greece asking for a grant of land on which to erect a church building for the use of the Greek Church”

Unfortunately, the minister, Mr. McIntyre, replied that he had no power to make such a grant. Furthermore, an article that appeared in the Argus on the 30^th October 1894, noted that the “Greek Orthodox Church” had donated a sum of money to the Sunday Hospital charity appeal. This means that despite not having their own place of worship the Greeks of Melbourne acted in an organised manner under the banner of “The Greek Orthodox Church”; such coordinated efforts continued during this period of time with the collection of funds for the purchase of land for an Orthodox Church (corner of Victoria Parade & Lansdowne Street) and contributions towards to charitable institutions in Melbourne and also towards the Greek war effort for the independence of Greece.

In 1897 another visiting priest, Archimandrite Dorotheos “Samios” Bakalaros, was conducting services both in Melbourne and Sydney. He’d arrived in Melbourne aboard the Steamship “Gera” on August 18 of that year and on the 22^nd he conducted his first service. Archimandrite Dorotheos’ services continued in Melbourne until the end of October of that year, after which he departed and continued his services in Sydney. The first premises used as a church were located at Chalmers Hall, Gipps St. East Melbourne and then at the Unitarian Hall, Grey St. East Melbourne. The newly formed Greek community contributed funds for both the rental and the ecclesiastic decoration of these temporary premises. Prior to these dates, a skeleton church operated without a priest, offering Sunday Mass to its congregation.

A committee of the Greek Church operated from at least 1894 in Melbourne and they made efforts to recruit members and attain the services of an Orthodox Priest from the Patriarch of Jerusalem. The main representatives of the Greek Community – Alexandros V. Maniachis, Antonios J.J. Lekatsas and Grigorios P. Matoorekos – received a positive response from the Patriarch of Jerusalem Damianos and on the 22^nd June 1898 Father Athanasius Kantopoulos arrived in Melbourne aboard the French steamer the Ville De La Ciotat.

The Argus, in an article dated 1^st July 1898, noted:

“Father Athanasius, the first Greek clergyman who has come to Victoria to attend to the spiritual needs of the members of that church, waited on the Chief Secretary yesterday with a letter of introduction from the British consul at Jerusalem, and credentials from the Patriarch of the Greek Church. He asked that he should be allowed to perform religious services and celebrate marriages. Permission will no doubt be given.”

As of this point, the church received legitimate sanction from the statutory authorities of the colony and began operating immediately with bona fide authority. From that time forward services were conducted under a legitimate spiritual entity with the endorsement of government authorities.

One of the first duties was the baptism of the children of Greek parentage in accordance to the Orthodox faith. Prior to Kantopoulos’ arrival, a few baptisms occurred on Russian ships that may have provided an Orthodox priest and on occasion in churches of another Christian denomination. The first officially recorded baptisms took place on the 24^th July 1898.

On the 30^th of July an advertisement appeared in the Argus newspaper:

“Greek Orthodox Church. Gipps Street, East Melbourne, - Father Athanasius will conduct Sunday Service as usual, 9.30 and 11 o’clock. At 2.30pm, baptism of two infants will be celebrated according to the canons of the Church.”

As a priest from the Patriarch of Jerusalem, Father Kantopoulos also served those Arab residents of Orthodox faith throughout Victoria; his duties also extended to regional Victoria, and at times he visited the newly established sister Greek Community of New South Wales.

The early years of the Greek Community in Victoria was a time of growth where kinship and unity paved the way for the Greek Orthodox Church of the 20^th century. In December 1900 the foundation stone was laid of the first Orthodox Church of our state, the Annunciation of Our Lady, allowing the community to flourish.

___________

ΕΛΛΗΝΙΚΑ

Η ίδρυση της ΕΟΚΜΒ (Ετος ίδρυσης 1897)

Η δημιουργία Ελληνικών Κοινοτήτων της Διασποράς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το μεταναστευτικό μοντέλο που ακολουθείται από τους Έλληνες για αιώνες. Στο μοντέλο αυτό είναι βασισμένη και η ίδρυση της Ελληνικής Ορθόδοξης Κοινότητας Μελβούρνης και Βικτώριας, που σχετίζoνταν άμεσα με τη θρησκεία μας και τη λειτουργία της πρώτης Ελληνορθόδοξης εκκλησίας στη Μελβούρνη. Αν και η ίδρυση της Κοινότητας χρονολογείται τον Αύγουστο του 1897, επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι οι πρώτοι Ελληνες της Βικτώριας δραστηριοποιούνταν από καιρό πριν ως συντονισμένη ομάδα.

Η μετανάστευση Ελλήνων στην Πολιτεία της Βικτώριας άρχισε με την ανακάλυψη του χρυσού (Αύγουστος 1851) στην τότε νεοϊδρυθείσα βρετανική αποικία. Σύμφωνα με μια από τις πρώτες απογραφές που διεξήχθησαν στη Βικτώρια το 1854, υπήρχαν 65 άντρες από την «Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία» που κατοικούσαν στην τότε αποικία. Το πρώτο κύμα των Ελλήνων μεταναστών υιοθέτησε τη νοοτροπία του «Ελντοράντο» αναζητώντας τον εύκολο πλουτισμό. Η πλειοψηφία αυτών των Ελλήνων, αναζητώντας εργασία, υπέγραφαν συμφωνίες με ναυτιλιακές εταιρείες σε διάφορα λιμάνια της Αγγλίας. Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν καταχωρηθεί ως ναύτες, και αναγκάζονταν να κάνουν σκληρή και τυραννική εργασία, με εμφανέστατη την παραβίαση των όρων εργασίας τους.

Ετσι η ιδέα της απόδρασης από τη μαρτυρική και απάνθρωπη εργασία και η επιθυμία για αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής, τους έκανε να δραπετεύσουν αναζητώντας μια καλύτερη τύχη στα νεοανακαλυφθέντα χρυσωρυχεία της Βικτώριας. Σε γενικές γραμμές οι ναυτικοί αυτοί, από τη στιγμή που έφθασαν στη Βικτώρια, δημιούργησαν τον πυρήνα μιας μικρής και συνεκτικής ελληνικής κοινότητας. Υιοθετώντας έναν νομαδικό τρόπο ζωής, ταξίδεψαν σε όλες σχεδόν τις περιοχές χρυσού της Βικτώριας σε αναζήτηση της οικονομικής ευημερίας. Ζούσαν μαζί, κάτω από πολύ πρωτόγονες συνθήκες, και είχαν αναπτύξει ένα αίσθημα «συντροφικότητας» με ισχυρό το αίσθημα της αλληλεγγύης, που καθίσταται εμφανές σε περιόδους κρίσης (ιδιαίτερα όταν συνέβησαν ατυχήματα σε ορυχεία ή όταν ο θάνατος ενός "συντρόφου" συγκλόνιζε την ομάδα). Εργάζονταν στα ορυχεία κάτω από φοβερές συνθήκες και σε πολλές περιπτώσεις τους κόστισε ακόμα και τη ζωή η ευκαιρία του πλουτισμού.

Τους προσωρινούς αυτούς μετανάστες τους χαρακτήριζε η ιδέα του κοινοτικού πνεύματος. Ορισμένοι από τους πρώτους μετανάστες παρέμειναν στη Βικτώρια λόγω γάμου, και άλλοι δημιούργησαν μικρές επιχειρήσεις επωφελούμενοι από τη μεγάλη οικονομική ανάπτυξη που ακολούθησε την ανακάλυψη του χρυσού.

Αν και δεν ιδρύθηκε κάποια επίσημη ελληνική οργάνωση κατά το πρώτο κύμα της ελληνικής μετανάστευσης, διάφορες ξεχωριστές ομάδες (κοινότητες σε πρωτογενή μορφή) σχηματίσθηκαν στην περίοδο αυτή.

Εκείνοι που επέλεξαν να συνεχίσουν ως χρυσοθήρες αποτελούν το μεγαλύτερο αριθμό των πρώτων Ελλήνων μεταναστών που εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην επαρχιακή Βικτώρια και που μετακινούνταν εντός των ορίων των περιοχών με χρυσό. Μια δεύτερη ομάδα, κυρίως ψαράδες, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή Ρόζμπαντ (περιοχή της Πενίνσουλα) από τις αρχές του 1870 και μια τρίτη ομάδα των Ελλήνων κατοικούσε στο κέντρο της Μελβούρνης, στην περιοχή που ονομάζουμε σήμερα CBD, ως ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων. Από αυτούς ένα μικρό ποσοστό ήταν πρώην χρυσοθήρες που αποφάσισαν να εγκατασταθούν στο κέντρο της πόλης επενδύοντας σε μικρές επιχειρήσεις.

Εγγραφα της εποχής, δείχνουν ότι το 1867 ένας Έλληνορθόδοξος ιερέας επισκέφθηκε την αποικία της Βικτώριας με αποστολή να συλλέξει χρήματα για Ορθόδοξα φιλανθρωπικά ιδρύματα των Ιεροσολύμων, που λειτουργούσαν υπό την αιγίδα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Ο κατάλογος επιβατών του ατμοπλοίου "Geelong", τον Αύγουστο του 1867, αναφέρει καθαρά ότι μεταξύ των επιβατών που εισήλθαν στο Port Phillip ήταν και «ένας Έλληνας παπάς».

Πρόκειται για τον Ιερέα Χριστόφορο, ο οποίος εγκαταστάθηκε στη Μελβούρνη. Η εφημερίδα «Argus» σημειώνει σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου του 1867 ότι:

«ο αιδεσιμότατος π. Χριστόφορος, ιερέας της Ορθόδοξης Ανατολικής Εκκλησίας αφίχθη στην αποικία, κυρίως για την εξασφάλιση βοήθειας στα πλαίσια μιας ιεραποστολικής αποστολής από την Ιερουσαλήμ, στην οποία ανήκει και όπου πρόκειται να επιστρέψει μετά τη λήξη της επίσκεψής του στην Αυστραλία. Τα στοιχεία του έχουν εξεταστεί από τους αρμόδιους, τόσο στην Ινδία όσο και εδώ, και κρίθηκαν ικανοποιητικά».

Στους μήνες που ακολούθησαν, καταχωρήθηκαν στην εφημερίδα «Argus» μια σειρά από διαφημίσεις με τις οποίες ενημερώνονταν οι αναγνώστες της εφημερίδας για την αποστολή του ιερέα Χριστόφορου και καλούνταν οι φιλάνθρωποι να βοηθήσουν οικονομικά στον έρανο που έκανε. Για το σκοπό αυτό είχε ανοιχτεί και ειδικός λογαριασμός στην τράπεζα National Bank of Australasia.

O ιερέας Χριστόφορος διέμενε στο ξενοδοχείο Chusan, στο Sandridge, ιδιοκτησία του Ανδρέα Λαγογιάννη, ενός εκ των πρώτων Ελλήνων μεταναστών στη Μελβούρνη, που κατάγονταν από την Πάτρα (το ξενοδοχείο Chusan βρισκόταν στο Nott Street του Port Melbourne). Πιστεύεται ότι προς το τέλος του 1867, ο π. Χριστόφορος αναχώρησε από τη Μελβούρνη και εγκαταστάθηκε προσωρινά στο Κλάρεμοντ του Κουήνσλαντ και στη συνέχεια σε διάφορες επαρχιακές πόλεις της Αυστραλίας.

Σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, μέχρι τις αρχές του 1890, σημειώθηκε μικρή πρόοδος όσον αφορά τη δημιουργία μιας ελληνικής αντιπροσωπευτικής οργάνωσης. Είναι σαφές ότι κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι Έλληνες κάτοικοι της Μελβούρνης προωθούσαν τη δημιουργία μιας Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας μαζί με έναν οργανισμό-κοινότητα που θα εξυπηρετούσε τις θρησκευτικές τους ανάγκες και θέματα που αφορούσαν το νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Η εφημερίδα «Sydney Morning Herald» σε άρθρο με τίτλο «Η Ελληνική Εκκλησία – Μελβούρνη» (16 Ιουνίου 1894), σημείωνε ότι:

«ο Υπουργός Χωροταξίας έχει λάβει επιστολή υπογεγραμμένη από τρεις Πρόξενους, της Ρωσίας, της Σερβίας και της Ελλάδας, ζητώντας μια επιχορήγηση για αγορά οικοπέδου στο οποίο θα κτισθεί ναός, που θα χρησιμοποιηθεί από την Ελληνική Εκκλησία ".

Ο τότε υπουργός κ. McIntyre, απάντησε ότι δεν είχε αρμοδιότητα να δώσει τέτοια επιχορήγηση. Επιπλέον, άρθρο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Argus» στις 30 Οκτωβρίου 1894, αναφέρει ότι η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει δωρίσει ένα χρηματικό ποσό στον έρανο για το Sunday Hospital. Είναι προφανές ότι οι Έλληνες της Μελβούρνης ενεργούσαν με οργανωμένο τρόπο ως «Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία». Οι εν λόγω συντονισμένες προσπάθειες συνεχίστηκαν κατά την περίοδο αυτή με τη διενέργεια εράνων για την αγορά γης για την οικοδόμηση Ορθόδοξης εκκλησίας (στη γωνία των οδών Victoria Parade και Lansdowne), καθώς και δωρεά χρημάτων σε εράνους για την ενίσχυση φιλανθρωπικών ιδρυμάτων της Μελβούρνης και την ενίσχυση του αγώνα ανεξαρτησίας της Ελλάδας.

Στις 18 Αυγούστου 1897, ο Αρχιμανδρίτης Δωρόθεος «Σάμιος» Μπακαλιάρος, ένας άλλος επισκέπτης ιερέας, αφίχθηκε στη Μελβούρνη με το ατμόπλοιο "Gera" και την Κυριακή 22 Αυγούστου έκανε την πρώτη λειτουργία του. Οι πρώτοι χώροι που χρησιμοποιήθηκαν ως εκκλησία βρίσκονταν στο Chalmers Hall, στην οδό Gipps του East Melbourne και στη συνέχεια στο Unitarian Hall, στην οδό Grey, επίσης στο East Melbourne. Μια νεοσυσταθείσα Ελληνική κοινότητα με την ονομασία «Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία» και αργότερα «Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα» προσέφερε τα χρήματα που απαιτούνταν τόσο για την ενοικίαση όσο και για τον εξοπλισμό και την εκκλησιαστική διακόσμηση αυτών των προσωρινών εγκαταστάσεων. Νωρίτερα, μια εκκλησία «σκελετός» λειτουργούσε χωρίς ιερέα, κυρίως τις Κυριακές. Ταυτόχρονα, γίνονται προσπάθειες για να εξασφαλισθούν οι υπηρεσίες ενός ορθόδοξου ιερέα από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων.

Ιστορικά έγγραφα αναφέρουν ότι μια επιτροπή της «Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας» λειτουργούσε ήδη από το 1894 στη Μελβούρνη. Οι κύριοι πρωταγωνιστές (Αλέξανδρος Β. Μανιάκης, Αντώνιος Λεκατσάς και Γρηγόριος Π. Ματορίκος) της Ελληνικής Κοινότητας έλαβαν θετική απάντηση από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Δαμιανό και στις 22 Ιουνίου 1898, ο ιερέας Αθανάσιος Καντόπουλος έφτασε στη Μελβούρνη με το γαλλικό ατμόπλοιο Ville De La Ciotat.

Η εφημερίδα «Argus», σε άρθρο με ημερομηνία 1 Ιουλίου 1898 σημειώνει:

«Ο πάτερ Αθανάσιος, ο πρώτος Έλληνας κληρικός που ήρθε στη Βικτώρια για να καλύψει τις πνευματικές ανάγκες των μελών της εν λόγω εκκλησίας, συναντήθηκε με τον Γραμματέα του Κυβερνήτη, χθες, παραδίδοντας συστατική επιστολή από τον πρόξενο της Βρετανίας στην Ιερουσαλήμ, καθώς και πιστοποιητικά από τον Πατριάρχη της Ελληνικής Εκκλησίας. Ζήτησε ότι πρέπει να του επιτραπεί να εκτελεί θρησκευτικές τελετές και γάμους. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα του δοθεί η άδεια».

Από αυτή τη στιγμή, η εκκλησία έλαβε νόμιμη άδεια από τις επίσημες αρχές της αποικίας, και άρχισε να λειτουργεί αμέσως επίσημα, και τα μυστήρια που τελούσε γίνονταν υπό νόμιμη πνευματική οντότητα με την άδεια των κυβερνητικών αρχών.

Ένα από τα πρώτα καθήκοντα του νέου ιερέα ήταν το βάπτισμα παιδιών ελληνικής καταγωγής, σύμφωνα με την ορθόδοξη πίστη. Πριν από την άφιξη του Καντόπουλου, έλαβαν χώρα λίγες βαφτίσεις σε ρωσικά πλοία, στα οποία υπήρχε ορθόδοξος ιερέας ή σε άλλες εκκλησίες άλλου χριστιανικού δόγματος. Η πρώτη επίσημη καταγεγραμμένη βάφτιση πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 24 Ιουλίου 1898. Ακολουθεί μια δημόσια ανακοίνωση που εμφανίστηκε στην εφημερίδα «Argus», στις 30 Ιουλίου 1898:

"Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία, Gipps Street, East Melbourne, - Ο π. Αθανάσιος θα λειτουργήσει την Κυριακή ως συνήθως, ώρα 9,30 και 11. Στις 2.30 μ.μ., θα γίνουν οι βαφτίσεις δύο βρεφών σύμφωνα με τους κανόνες της Εκκλησίας."

Ως ιερέας από το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, ο π. Καντόπουλος εξυπηρετούσε επίσης και τους Ορθόδοξους Αραβόφωνους κατοίκους, ενώ τα καθήκοντά του επεκτάθηκαν και στην επαρχιακή Βικτώρια και μερικές φορές επισκέφθηκε την τότε νεοσύστατη Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα της Νέας Νότιας Ουαλίας.

Τα πρώτα χρόνια της Ελληνικής Κοινότητας στη Βικτώρια ήταν μια περίοδος ανάπτυξης, όπου η συνεργασία και η ενότητα άνοιξαν το δρόμο για την Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα του 20ου αιώνα. Τον Δεκέμβριο του 1900 τέθηκε ο θεμέλιος λίθος της πρώτης Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Πολιτεία της Βικτώριας, του «Ευαγγελισμού της Θεοτόκου», δίνοντας τη δυνατότητα στην Κοινότητα να ακμάσει.